Manifesto
1. Intro
We zijn ons de voorbije jaren steeds sterker bewust geworden van de klimaatverandering. Vooral sinds de gevolgen ook voelbaar beginnen te worden in ons eigen leven, zelfs in België (droogte, overstromingen, stormen ...). We moeten anders gaan leven en daarbij een nieuwe weg inslaan, die gesteund en gevolgd wordt door onze politieke vertegenwoordigers. We moeten onze natuurlijke hulpbronnen beter benutten, afhankelijk van de kenmerken van de locatie.
De oplossing van Diodi, een duurzaam beheer van landbouwgrond, biedt een antwoord op de uitdagingen op het vlak van landbouw, energie, bosbouw en biodiversiteit. Zo helpt het de landbouwer om zich voor te bereiden op het nieuwe GLB en de Green Deal. Wij bewijzen dat landbouwactiviteiten en de productie van hernieuwbare energie wel degelijk hand in hand kunnen gaan. Daarvoor hebben we een oplossing bedacht die goed is voor de biodiversiteit en voor alle spelers die betrokken zijn bij het project.
Wist u dat?
De hoeveelheid zonne-energie geproduceerd op 1 hectare:
-
Voldoende is om de uitstoot van 370 ton CO2 per jaar te besparen, in vergelijking met elektriciteitsproductie in een gascentrale;
-
Gelijk is aan de energie die 100 hectare gewassen voor biobrandstoffen oplevert. Bovendien worden bij de productie van zonne-energie geen water of fytosanitaire producten gebruikt.
Wist u dat?
Deze bijkomende kosten laten zich voelen in de elektriciteitsprijs die de consument betaalt. Tot slot is de energieproductie op daken bestemd voor lokaal verbruik, en dus gewoonlijk niet voldoende om bedrijven en elektrische wagens van stroom te voorzien.
-
De kosten voor de installatie op dak en de aansluiting op het net zijn hoger;
-
Je kunt de panelen slechts in bepaalde gevallen perfect naar de zon richten;
-
De beschikbare oppervlakte op een dak is beperkt.
Er een groot verschil is tussen de verschillende types van fotovoltaïsche installaties. Zo kost een installatie op een dak tot twee keer zoveel als een systeem op de grond:
2. De uitdagingen
2.1 De uitdagingen voor de landbouw
De landbouwsector kampt vandaag met tal van uitdagingen, samengevat in de negen kerndoelstellingen van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). De Diodi oplossing draagt bij aan zeven van de negen doelstellingen.
Landbouwinkomsten zijn volatiel en moeilijk voorspelbaar
Het inkomen van een landbouwer hangt af verschillende factoren. Denk maar aan de weersomstandigheden, nieuwe wettelijke en milieuvereisten, de vraag van de consument, de concurrentie en de prijzen op de markt.
Zonne-energie toevoegen aan de landbouwactiviteiten, vertaalt zich in aanvullend stabiel inkomen voor de landbouwer. Daardoor worden zijn inkomsten veel stabieler en kan hij een visie op lange termijn uitwerken voor zijn landbouwbedrijf.
De continuïteit en autonomie van de landbouw
In België heeft slechts één op de vijf landbouwers een opvolger. Bovendien bedraagt het aandeel jongeren (< 35 jaar) in dit beroep amper 6 %.
Diodi biedt nieuwe, aantrekkelijke perspectieven voor de toekomstige generaties landbouwers en stelt een vorm van landbouw voor die aansluit bij de huidige waarden van onze samenleving.
De gevolgen van de klimaatverandering
Periodes van extreme hitte en droogte, of van intense regenval, hebben een impact op de productiviteit en dus op de competitiviteit van een landbouwbedrijf. Het gevolg: steeds intensievere bebouwing om competitief te blijven.
De inkomsten uit de productie van zonne-energie reiken een oplossing aan voor de onzekere situatie waarin de landbouwsector zich bevindt als gevolg van de klimaatverandering.
Milieu-impact
De landbouwsector is een sector die CO2 uitstoot. Grondbewerking is goed voor 12 % van de uitstoot van broeikasgassen in de EU en intensieve landbouwpraktijken zijn de voornaamste oorzaak van de uitstoot door de sector. Intensieve landbouw put de bodem uit waardoor het gebruik van meststoffen noodgedwongen toeneemt. Dit vormt een ernstige bedreiging voor de biodiversiteit van de landbouwgronden.
De oplossing van Diodi geeft gronden rust om te herstellen en heeft ook een drievoudige positieve impact op de koolstofcyclus.
Drievoudige koolstofimpact
-
Planten nemen door fotosynthese CO2 op en slagen deze op in de grond. Door de afwezigheid van grondbewerking blijft deze CO2 opgeslagen in de grond, in tegenstelling tot intensieve bebouwing;
-
De grond wordt minder bewerkt met CO2-uitstotende machines;
-
De zonnepanelen produceren CO2-vrije elektriciteit.
2.2 De uitdagingen op het vlak van energie
Als het op energie aankomt, zijn de uitdagingen enorm groot:
-
De temperatuur en de concentratie aan CO2 in de lucht vestigen elk jaar nieuwe records.
-
Volgens de huidige doelstellingen voor 2030 van het interfederaal energiepact (opgenomen in het nationaal klimaat- en energieplan) moet het aandeel van hernieuwbare elektriciteit naar 40 % klimmen;
-
Momenteel wordt slechts 18 % van de Belgische elektriciteit geproduceerd door hernieuwbare bronnen zoals zon en wind. Zonne-energie neemt 6 % voor haar rekening;
-
De vraag naar elektriciteit blijft toenemen. Zo zullen elektrische wagens een nieuwe grote verbruiker zijn (gemiddeld 0,2 kWh/km);
-
De kernuitstap is gepland voor 2025, terwijl de kerncentrales verantwoordelijk zijn voor ongeveer 50 % van onze elektriciteitsbehoeften;
-
Met andere woorden, in de komende tien jaar moeten we meer dan dubbel zoveel groene elektriciteit gaan installeren en produceren als vandaag. We moeten dus dringend op zoek naar nieuwe oplossingen om CO2-vrije manieren om energie te produceren.
Zonnepanelen op de grond, een oplossing voor de toekomst
Hernieuwbare technologieën, zoals windmolens en zonnepanelen, moeten qua kostprijs niet onderdoen voor hun traditionele tegenhangers. Voor zonne-energie kunnen we drie opties naast elkaar leggen:
-
Panelen op de daken van gebouwen (privaat of industrieel), die een beperkte productie opleveren tegen een hoge prijs.
-
Panelen op de grond langs verkeersaders, die een gemiddelde productie opleveren, maar slechts één functie hebben: energieproductie.
-
Panelen op de grond in landbouwgebieden, die niet alleen een grootschalige energieproductie opleveren tegen een lagere prijs dan de andere opties, maar ook multifunctioneel zijn:
-
​Landbouwfunctie: Voedergewassen voor grazende dieren en ruimte voor meer biodiversiteit;
-
Productie van hernieuwbare elektriciteit;
-
Stabilisatie en toename van de landbouwinkomsten;
-
Integratie van agro-ecologische elementen (hagen, bloemenstroken, agrobosbouw);
-
Koolstofputten en erosiebuffers;
-
​Grond die geschikt is voor eender welke landbouwfunctie nadat de zonnepanelen weggehaald zijn.
-
3. Biodiversiteit
Uitdagingen
Biodiversiteit, zowel van dieren, planten als microben, is van levensbelang voor het in stand houden van onze omgeving die ons alle levensnoodzakelijke producten voorziet. Toch neemt de biodiversiteit af en verdwijnen er elke dag soorten. In het kader van de wereldwijde en Europese verbintenissen beveelt de Belgische strategie daarom onder meer aan om de biodiversiteit te beschermen en te herstellen aan de hand van beschermde gebieden en groene infrastructuur. De biodiversiteit komt de ecosysteemdiensten gegarandeerd ten goede de voedselveiligheid, de menselijke gezondheid, de toevoer van zuivere lucht en drinkwater.
Onze oplossing
In samenwerking met experts, draagt elk project van Diodi bij aan de biodiversiteit.
In en op de landbouwgrond opnieuw een functionele en geïntegreerde biodiversiteit tot stand brengen: dat staat steevast centraal bij Diodi. Bij elk project worden gebieden ingericht die uitsluitend bestemd zijn voor biodiversiteit en gebieden voor multifunctioneel gebruik. Diodi introduceert telkens ook agro-ecologische elementen die de biodiversiteit versterken en het project mooi in het landschap doen opgaan: hagen (in overeenstemming met het project van minister Tellier - Yes We Plant), bloemenvelden met een grote diversiteit, boomgaarden, agrobosbouw, bijenkorven ... Ook worden deze elementen aangepast aan de onmiddellijke omgeving van het project om zo functionele ecologische corridors te creëren.
Bijdrage aan de Europese Biodiversiteitsstrategie 2030
​​
-
Vergroting van habitat en levensbelangrijke corridors voor de migratie van soorten;
-
Gediversifieerde microhabitats door de aanleg van rustige weilanden in de halfschaduw in de multifunctionele zones met zonnepanelen;
-
Keuze voor houtgewassen die bestuivende insecten ten goede komen.
De ecologische functies van deze ingerichte gebieden zijn complementair, net als de diversiteit van de gecreëerde ecosysteemdiensten.
​
​​
-
Landschapskenmerken creëren met een rijke biodiversiteit op de landbouwgronden;
-
De toepassing van agro-ecologische praktijken stimuleren;
-
De achteruitgang van de bestuivende insecten tegengaan;
-
Het gebruik van pesticiden met 50 % terugdringen;
-
De beschadigde ecosystemen herstellen.
Troeven voor de biodiversiteit
4. Economische Voordelen
Voor lokale ondernemingen
Dankzij de Power Purchase Agreements (PPA) kunnen ondernemingen en openbare instanties 100 % groene en lokale energie aankopen zonder fysiek verbonden te moeten zijn aan het project. De prijs van deze elektriciteit, afkomstig uit een project dat de lokale biodiversiteit bevordert, is voordelig en schommelt niet.
Voor lokale actoren
Het concept biedt ook kansen om lokale actoren voor allerlei onderhoudswerken bij het project te betrekken. Denk maar aan de zonnepanelen, hagen, maatregelen rond biodiversiteit, voedergewassen, begrazing door schapen en verkoop van andere landbouwproducten.
Voor omwonenden
De haalbaarheid wordt nog onderzocht, maar de omwonenden zouden kunnen:
-
investeren in een duurzaam project dat een interessant en stabiel rendement oplevert (via crowdfunding);
-
groene energie aankopen geproduceerd door de Diodi-projecten.
Voor het landbouwberoep
Een Diodi project is een nieuwe hybride, sectoroverschrijdende en multifunctionele landbouw die de rendabiliteit, de duurzaamheid en het concurrentievermogen van de landbouwactiviteit bevordert. De projecten van Diodi zijn om meerdere redenen interessant voor de nieuwe generatie van landbouwers. Ze zijn in lijn met de toekomstige objectieven van het GLB, verhogen en stabiliseren hun opbrengsten, en stippelen een duidelijke visie op lange termijn voor hen uit, wat de kans op opvolging vergroot.
Voor de landbouwer-eigenaar
Dit vernieuwende concept levert de landbouwer-eigenaar een extra en interessant inkomen op lange termijn op. Zo kan hij zijn landbouwactiviteit voortzetten en blijft de waarde van zijn eigendom op peil. Dit concept versterkt de autonomie van de landbouwer. Omdat het fotovoltaïsche systeem een mature, voordelige en betrouwbare technologie is en de zon gemiddeld evenveel uren per jaar schijnt, is de energieopbrengst stabiel en gewaarborgd. Om het project te financieren, kunnen de landbouwers-eigenaars mee investeren.
5. 5. Zonnepanelen: milieueffecten
Recyclage
-
Na dertig jaar worden de panelen weggehaald en gerecycled. Er blijven geen resten achter op het terrein.
-
Momenteel wordt 93,5 % van het materiaal van de panelen gerecycled en dit percentage neemt nog jaar toe omdat recyclagetechnieken verbeteren.
Landschapseffecten
-
Om de impact op het landschap te beperken, worden de projecten omgeven door agro-ecologische elementen, zoals groen blijvende hagen. Er kunnen gebieden voor agrobosbouw worden aangelegd om het project verder in te passen in de omgeving.
-
De geplaatste zonnepanelen zijn bedekt met een niet-weerkaatsende laag en gemaakt van getextureerd glas.
Effecten op de bodem en erosie
-
De zonnepanelen hebben geen enkele negatieve impact op de bodem:
-
Eenvoudig te installeren, zonder beton;
-
Geen vloeistoffen die de bodem zouden kunnen verontreinigen;
-
Geen resten nadat de panelen zijn weggehaald.
-
-
Omdat de grond tussen en onder de panelen niet bewerkt wordt, behoudt deze zijn structuur. Zo ontstaan er buffers die de erosie tegengaan;
-
De voedergewassen en biodiversiteitsgebieden tussen en onder de panelen herstellen de vruchtbaarheid van de grond, die uitgeput is door de bebouwing;
-
Het reliëf moet niet worden aangepast om de panelen te kunnen installeren. De oriëntatie naar de zon kan namelijk worden afgestemd op de glooiing van het terrein.
Geluidseffecten
-
De panelen maken geen geluid;
-
De omvormers produceren enkel overdag geluid vergelijkbaar met een gesprek op normale toon;
-
De omvormers worden geinstalleerd in geluiddichte elektriciteitscabines;
-
Er wordt dus enkel nog geluid geproduceerd door de koelventilatoren van de elektriciteitscabines bij warm weer overdag;
-
Door het omgevingsgeluid zal het geluid van de installatie nog minder opvallen.
Effecten op het waterverbruik
-
De schaduwen van de hagen en panelen zullen de vochtigheidsgraad in de grond verhogen. Daardoor vertraagt het fenomeen van evapo(transpi)ratie en is minder water en irrigatie nodig;
-
Het water zal beter in de grondwaterlaag dringen vanwege de betere doorlatendheid van de grond (maatregel tegen afvloeiing die erosie en overstromingen veroorzaakt);
-
Net als op een dak kan het regenwater dat op de zonnepanelen valt worden opgevangen en gebruikt voor irrigatie.
Effecten op de luchtkwaliteit
-
Systemen met zonnepanelen hebben geen enkele impact op de luchtkwaliteit;
-
De installatie produceert geen chemische producten, gassen of schadelijke stralingen;
-
De aangeplante houtgewassen dragen bij aan de algemene verbetering van de luchtkwaliteit.